Қазақстан Республикасының мектепке дейінгі, орта, техникалық және кәсіптік білім беруді дамытудың 2023 – 2029 жылдарға арналған тұжырымдамасын іске асыру контекстінде қалалық білім беру жүйесін дамытудың негізгі көрсеткіштеріне қол жеткізу қорытындылары туралы Рудный қаласының білім бөлімі басшысының орынбасары Наталья Юдинаның баяндамасы.

Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасында білім беру жүйесінде Қазақстан Республикасының мектепке дейінгі, орта, техникалық және кәсіптік білім беруді дамытудың 2023 – 2029 жылдарға арналған Тұжырымдамасы іске асырылуда, онда бекітілген нысаналы индикаторларға және қол жеткізу жөніндегі іс-шараларға сәйкес білім беруді инновациялық дамытудың перспективалары айқындалған.
Мектепке дейінгі білім беру саласында балаларды мектепке дейінгі біліммен қамту мәселесі өзекті болып қала береді.
Рудный қаласында: 16 мемлекеттік балабақша, 6 жекеменшік балабақша (оның 5-і мемлекеттік білім беру тапсырысын орналастыра отырып), мектептер жанында 5 шағын орталық жұмыс істейді. Тәрбиеленушілердің жалпы контингенті 3844 адамды құрайды. 2023 жылдың соңында мектепке дейінгі біліммен қамту 87,2% құрайды.
Қазіргі уақытта мектепке дейінгі ұйымдарға кезекті қысқарту үшін жеке кәсіпкер Маденов Фархад Насырович 50 лет Октября, 134А мекенжайы бойынша.280 орындағы балабақшаны қалпына келтіру жұмыстарын жүргізуде. Осы балабақшаны іске қосу 2024 жылға жоспарланған. Сондай-ақ, жеке кәсіпкер Баисов Раимбек Сарсенбаевич МЖК ауданында 160 орындағы балабақшаның құрылысы жүргізілуде, оны 2024 жылы іске қосу жоспарланған. Бұл нысандарды енгізу барлық тілек білдірушілерді мектепке дейінгі біліммен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Тұжырымдамада мектепке дейінгі білім беру деңгейінде 2026 жылдың желтоқсанына дейін мектепке дейінгі білім беру сапасын тәуелсіз ұлттық бағалау жүйесін енгізу жоспарланған.
Бұл сапаны бағалау жүйесінде ұйым деңгейінде (құрылым, МТБ, педагогтардың біліктілігі, оқу бағдарламасы) ғана емес, сонымен қатар процесс деңгейінде (педагогикалық қызмет, ойын уақыты, балалардың мұғаліммен және олардың арасындағы өзара әрекеттесуі, отбасын тарту) сапалық параметрлерді ескеретін ECERS (ЭКЕРС) ерте балалық шақтағы қоршаған ортаның халықаралық рейтингтік шкаласын пайдалану және түпкілікті нәтиже (ата-аналардың қанағаттануы, балалардың әл-ауқаты, мектепке дайындығы) болады. Бұл рәсім әрбір ұйымда объективті түрде жүргізілуі үшін Рудный қаласында мектепке дейінгі білім беру мен оқытудың сапасын бағалау критерийлерін енгізуді әдістемелік сүйемелдеу бойынша мобильді топ құрылды, оған білім беру бөлімінің әдіскері және сегіз балабақшаның әдіскерлері кірді.
Орта білім беру деңгейінде көрсетілетін білім беру қызметтерінің сапасына және оны ұлттық және халықаралық зерттеулер арқылы бағалауға басты назар аударылады.
Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы (ЭЫДҰ) PISA-2022 білім алушылардың білім жетістіктерін бағалау жөніндегі халықаралық бағдарламаның нәтижелерін жариялады. Онда 81 елден келген 15 жастағы оқушылардың математикалық, оқу және жаратылыстану сауаттылық деңгейі бағаланды. Қазақстан математика және жаратылыстану пәндері бойынша ТОП-50 елдің қатарына енді. Егер республика бойынша облыстардың нәтижелерін салыстыратын болсақ, Қостанай облысы жетекші орынға ие: оқу сауаттылығы бойынша 1 орын, жаратылыстану-ғылыми сауаттылық бойынша 3 орын, математикалық сауаттылық бойынша 4 орын. Осы нәтижелерге қол жеткізуге Рудный қаласының мектептері де белгілі бір үлес қосты.
Тұжырымдаманың келесі индикаторы мектепке дейінгі және орта білім беру ұйымдарында инклюзивті білім беру үшін жағдай жасауға бағытталған. Оған бағытталған іс шаралар кіреді:
— АБҚ бар балаларға (пандустар, лифттер, педагогикалық кадрлар)тең жағдай жасау және кедергісіз қол жеткізу;
— білім беру ұйымдарының базасында инклюзивті тәжірибелерді дамыту және тәжірибе алмасу ресурстық орталықтарын құру:
— мектептер жанынан инклюзияны қолдау кабинеттерін ашу.
«АМАНАТ» партиясының сайлауалды бағдарламасының Жол картасына сәйкес 2023 жылы бейімделуге жататын объектілер тізбесіне 8 ұйым кірді. Білім беру ұйымдарында бейімдеу бойынша іс-шаралар жалпы сомасы 38 229,0 мың теңгеге өз қаражаты есебінен жүзеге асырылды.
Бұл жағдайларды жасау, ең алдымен, қала бойынша 533 адам болатын ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларды оқыту мүмкіндігіне бағытталған.
Оның ішінде 307 адам инклюзивті білім берумен қамтылған, 74 оқушы үйде оқытылуда.
Ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалардың ең көп санына «Психикалық дамудың кешігуі» диагнозы қойылады. Осы санаттағы білім алушылар үшін № 11, 13, 17 мектептер мен №1 Қашар жалпы білім беретін мектебінің базасында 18 арнаулы сыныптарда 152 бала оқиды. Ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалар үшін ПМПК қорытындысы бойынша 9 адамнан тұратын педагог-ассистенттерді сүйемелдеу ұйымдастырылды.
Сондай-ақ, қалада жалпы 18 баланы қамтитын 2 инклюзивті білім беруді қолдау кабинеті (№17 жббм, А.Байтұрсынұлы атындағы жббм) жұмыс істейді.№17 жалпы білім беретін мектептің инклюзиясын қолдау кабинеті Қостанай облысы бойынша консультативтік және әдістемелік көмек көрсету бойынша тірек кабинеті мәртебесіне ие.
Екінші жылы қалада «Инклюзивті білім берудің сабақтастығы мен үздіксіздігін ескере отырып, білім алушыларды психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу моделі» атты жалғыз Республикалық эксперименттік алаң жұмыс істейді, оның жұмысын № 17 жббм және № 12 балабақша ұжымдары белсенді жүргізеді.
Педагогтар инклюзивті тәжірибелерді белсенді дамытады және қала, облыс, республика және жақын шет елдердің әріптестерімен жұмыс тәжірибесімен алмасады.
Қауіпсіз және жайлы жағдай жасау – білім беру саласындағы мемлекеттік саясаттың тағы бір бағыты.
2023 жылы Рудный қаласында 2 мектептің құрылысы басталды: 2024 жылы пайдалануға беру мерзімі бар 900 орын «Жайлы мектеп» жобасы шеңберінде және 2025 жылы іске қосу мерзімі бар ERG қаражаты есебінен 1200 орын.
11 шағын ауданда (ОЖД ауданы) жайлы мектеп салу үшін 2 жылға 4 745,5 млн.теңге бөлінді. Бүгінгі таңда үйінді жұмыстары жүргізілуде.
Мектепте 36 сынып ашу жоспарлануда.
Жаңа оқушы орындарын енгізуден басқа, мектептерді жаңа заманауи жабдықтармен жабдықтауға көп көңіл бөлінеді. Соңғы екі жылда мектептер физика, химия, биология, робототехника, STEAM жаңа модификациясының 9 кабинетін сатып алды. Қала бойынша жаңа модификация кабинеттерімен жалпы қамтамасыз ету 85% құрайды, биыл біз бұл көрсеткішті 100% — ға дейін жеткізуді жоспарлап отырмыз.
Тұжырымдама индикаторларының келесі тобы балалардың құқықтары мен мүдделерін қорғауға, баланың қауіпсіз өмір сүру жағдайларын қамтамасыз етуге бағытталған.
Тамақтануды ұйымдастыру мәселесі бойынша 2023 жылы көп балалы отбасылардан, АӘК алушылардан және жан басына шаққандағы орташа табысы ең төменгі күнкөріс деңгейінен төмен отбасылардан шыққан мектепке дейінгі ұйымдардың 479 тәрбиеленушісіне тамақтану бойынша шығыстар толығымен өтелгенін атап өткім келеді. Осы мақсаттарға бюджеттен шамамен 70 млн. теңге (69 888,0 мың теңге) бөлінді.2024 жылы 542 тәрбиеленушіге 137,099 мың теңге сомасында тамақ ұйымдастырылды.
Осы оқу жылынан бастап қала мектептерінің 1-4 сынып оқушыларын тегін ыстық тамақпен толық қамту қамтамасыз етілді, бұл 6 702 оқушы. Осы мақсатқа облыстық бюджеттен 166 544,0 мың теңге бөлінді. Сонымен қатар жалпыға бірдей білім беру қорынан 961 бала тегін тамақпен қамтамасыз етілді.
Қаланың әрбір мектебінде тамақ сапасының мониторингі жөніндегі комиссиялар құрылды және жұмыс істейді, олардың құрамына қамқоршылық кеңестің, ата-аналар комитетінің, мектеп әкімшілігінің, медицина қызметкерінің өкілдері кіреді.
Терроризмге қарсы қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында барлық білім беру объектілері дауыстық хабарлау жүйесімен, турникеттермен, күзет ұйымдарын пультке шығарумен дабыл түймелерімен жабдықталған. Рудный қаласының полицияны жедел басқару орталығының жүйесімен біріктірілген 1193 бейнекамера орнатылды. Бетті тану арқылы камераларды ақылды камераларға уақтылы жаңарту бойынша жұмыс жүргізілуде.
20 мектеп пен 15 балабақшада мамандандырылған күзет фирмаларымен шарттар жасалды, бақылау-өткізу режимі жүзеге асырылуда. Осы мақсаттарға жергілікті бюджет қаражатынан 115,6 млн. теңге бөлінді (оның ішінде мектептерге — 61,6 млн.теңге, балабақшаларға – 54 млн. теңге).
Білім беруді дамыту тұжырымдамасы қазақстандықтардың жаңа буынын тәрбиелеуге бағытталған.
Бұл оқушыларды ұйымдасқан қоғамдық қызметке, оқушылардың өзін-өзі басқаруына, пікірталас қозғалысына тарту, қосымша білім беру үшін жағдай жасау, спорттық-бұқаралық қозғалысты дамыту.
Білім алушылардың өзін өзі басқару органдарын дамыту 6525 оқушыны қамти отырып 20 мектепте 8 фракция бойынша мектеп Парламентінің қызметі арқылы жүзеге асырылады.
Также в городе реализуется Общенациональный культурно-образовательный проект «Дебатное движение школьников «Ұшқыр ой алаңы». В поддержку данного проекта в этом учебном году в организациях образования работает 6 клубов и 16 кружков с охватом 472 учащихся, в том числе 8 казахских лиг, 17 русских и 1 английская лига.
Сондай-ақ, қалада «Ұшқыр ой алаңы» оқушылардың пікірсайыс қозғалысы» жалпыұлттық мәдени-білім беру жобасы жүзеге асырылуда. Осы жобаны қолдау мақсатында осы оқу жылында білім беру ұйымдарында 472 оқушыны қамтитын 6 клуб пен 16 үйірме жұмыс істейді, оның ішінде 8 қазақ лигасы, 17 орыс лигасы және 1 ағылшын лигасы.
Қала бойынша қосымша біліммен қамту 80,1% құрайды.
Жазғы кезеңде балалардың жазғы демалысын ұйымдастыру үшін екі қаладан тыс «Чайка» және «Орленок» сауықтыру орталықтарының жұмысы ұйымдастырылады (5 ауысым ішінде 10 күн ішінде 120 және 230 орын).
Спортқа қол жеткізу және салауатты өмір салтын қалыптастыру мақсатында Қостанай облысының әкімі Кумар Иргибаевич Аксакаловтың бастамасымен спорттың 10 түрінен (баскетбол, волейбол, футзал, футбол, асық ату, бес асық, шахмат, үстел теннисі, тоғызқұмалақ және шаңғы эстафетасы)мектеп лигаларын өткізеді.
2023 жылы 9-11 сыныптар арасында 10 спорттың 8 түрінен жарыс аяқталды. Мектептердің мектеп лигасына қатысуының kpi жоспарлы көрсеткішіне қол жеткізілді. 8 түр бойынша жалпы қамту 20/2095 құрады.
Іске асыру үшін маңызды компоненттер
Білім беру тұжырымдамасы педагогтердің кәсіби және мәдени капиталын арттыру болып табылады.
Қала бойынша бұл көрсеткіш мектептер жанындағы мемлекеттік, жекеменшік МДҰ және шағын орталықтарды ескере отырып 83,2% құрайды, бұл республикалық көрсеткіштен 5,2% — ға жоғары (барлығы 334 педагог, оның ішінде мектепке дейінгі білімі бар-278).
Жаңа форматтағы санаттары бар педагогтердің үлесі 69,4% -құрайды, бұл республикалық жоспарлы көрсеткіштен 4,4% — ға жоғары.
Білім беруді одан әрі дамыту перспективаларының векторы белгіленген, біздің міндетіміз жоспарланған іс-шараларды іске асыру және Тұжырымдаманың нысаналы индикаторларына қол жеткізу үшін ішкі және сыртқы ресурстарды барынша пайдалану болып табылады.